فن کلین روم یا فن اتاق تمیز چیست؟

• ساختار یک کلین روم
• سیستم گردش هوای اتاق های تمیز
• انواع مختلف سیستم های کلین روم

فن کلین روم: یک کلین روم (Cleanroom) فضایی مهندسی شده به منظور داشتن کمترین میزان آلودگی و ذرات معلق در هوا است. فضای درونی کلین روم به خوبی ایزوله و کنترل شده و به صورت پیوسته در حال تمیز شدن است. استفاده از کلین روم ها در برخی از صنایع حساس و پیچیده جایگاه خاص خود را دارد. به عنوان مثال در صنایعی مانند نانو، هوافضا، تولید انواع نیمه هادی ها و…. از کلین روم ها به صورت گسترده استفاده می‌شود. وظیفه و هدف اصلی استفاده از کلین روم دور نگه داشتن خاک، ذرات بخار شده معلق در هوا، میکروارگانیزم های موجود در هوا و یا هرگون آلودگی دیگر موجود در هوا از محیط داخلی کلین روم و تجهیزاتی است که در آن کار می‌کنند. همچنین کلین روم‌ها می‌توانند مانع از خروج ذرات محیط درونی خود به بیرون شوند که این امر در مواردی همچون صنایع هسته‌ای، استفاده های بیولوژیک و دارویی بسیار حائز اهمیت است.

دسته بندی کلین روم ها بر اساس میزان ذرات معلق در هوا در هر متر مکعب هوا می‌باشد. به عنوان مثال، هوای یک محیط شهری به صورت میانگین به تعداد 35 میلیون ذره با اندازه قطر 50 میکرومتر به بالا در هر متر مکعب دارد که مطابق استاندارد ISO 9 کلین روم ها می‌باشد.

ساختار یک کلین روم

در ابتدا هوای محیط بیرونی که وارد کلین روم می‌شود، توسط فیلترهای هوا و سیستم های موجود در هوارسان ها، فیلتر و خنک می‌شود. به منظور حذف ذرات بیشتر، از فیلترهای با حساسیت بالا استفاده می‌شود.  همچنین هوای درونی محیط کلین روم توسط فن های مجهز به فیلترهای HEPA و همچنین پرتوهای فرا بنفش ULPA به صورت مداوم در حال گردش و فیلتر شدن است تا هرگونه آلودگی ایجاد شده در محیط داخلی نیز برطرف شود. به همین دلیل در ساختار کلین روم ها از مواد و تجهیزاتی استفاده می‌شود که میزان تولید آلودگی درونی به کمترین حد خود برسد. اگر جریان هوای محیط داخلی کلین روم از نوع آرام (laminar) باشد، می‌توان از ورق های پلاستیک به منظور کاهش تلاطم هوا استفاده کرد. همچنین دما و میزان رطوبت درون یک کلین روم به دلیل آنکه بر کیفیت عمل فیلتراسون تاثیر مستقیم دارند، به صورت پیوسته کنترل می‌شوند. در اتاق های تمیزی که مقدار الکتریسیته ساکن موجود در محیط ممکن است باعث بروز مشکلات شود (در صنایعی که با دستگاه ها و تجهیزات حساس الکترونیکی سروکار دارند)، با کنترل میزان رطوبت هوا می‌توان نیز میزان الکتریسیته ساکن هوا را کنترل کرد.

تجهیزات مورد استفاده در اتاق های تمیز نیز به نحوی طراحی شده‌اند که کمترین میزان آلودگی هوا را تولید کنند. همچنین جنس مواد مورد استفاده در ساخت یک اتاق تمیز نیز باید به همینصورت باشد. به عنوان مثال از پوشش های اپوکسی یا پلی یورتان به منظور پوشش دهی کف کلین روم استفاده می‌شود. همچنین به جای استفاده از فلزاتی که مستعد خوردگی و پوسیدگی هستند، از موادی همچون استیل ضد زنگ استفاده می‌شود. گوشه های اتاق تمیز مانند قسمت هایی که دیوار ها به هم میرسند، یا قسمت هایی که دیوار ها به کف زمین می‌رسند، با استفاده از اپوکسی پوشش داده می‌شوند تا از تجمع گرد و غبار و سایر آلودگی ها در این قسمت ها جلوگیری شود.

سیستم گردش هوای اتاق های تمیز

 همانطور که در بالا اشاره شد، اتاق های تمیز با استفاده از فیلترهای HEPA و ULPA با ایجاد جریان های هوای آرام (Laminar) و یا آشفته (Turbulent)، هوای محیط داخلی خود را عاری از هرگونه آلودگی نگه می‌دارند. در سیستم های فیلتراسیونی که از هوای آرام استفاده می‌کنند، با استفاده از پلاگ فن ها و ایجاد یک جریان هوای مداوم و آرام از سمت بالا به پایین و یا به صورت افقی به عمل تهویه اتاق می‌پردازند. جهت حرکت هوا به صورتی است که هوا به آرامی از بالا به پایین و به سمت دریچه‌های تهویه تعبیه شده در نزدکی کف زمین حرکت می‌کند. سیستم های هوای آرام به صورت میانگین در حدود 80 درصد مساحت سقف را به منظور انجام عمل فیلتراسیون پیوسته، پوشش می‌دهند. به منظور ساخت سیستم های هوای آرام، از موادی همچون فولاد ضد زنگ استفاده می‌شود تا میزان انتشار آلودگی در کلین روم در کمترین حد خود باقی بماند.

در سیستم های هوای آشفته جریان هوای وارد شده به محیط کلین روم، ترکیبی از دو حالت آرام و آشفته است. در این سیستم ها هوای ورودی به محیط داخلی جهت دهی خاصی ندارد و سیستم فقط هوای محیط داخلی را به صورت مداوم در گردش نگه می‌دارد. در این سیستم هدف این است که آلودگی ها و ذرات معلق وارد شده به محیط داخلی اتاق تمیز توسط جریان هوای پر فشاری که در اتاق تمیز وجود دارد به سمت زمین رانده شده تا از آنجا وارد فیلترهای هوا شوند و محیط تمیز بماند.

علاوه بر فیلترهای هوای مورد استفاده، کلین روم ها می‌توانند با استفاده از لامپ های UV نیز هوا را ضد عفونی کنند. لامپ‌های UV می‌توانند در سقف ساختار اتاق تمیز و در کنار سیستم روشنایی قرار بگیرد و هوا را تصفیه کند. طبق بررسی های صورت گرفته، لامپ های UV قادر هستند تا 99.99 درصد آلودگی های قارچی و میکروبی موجود در هوا را از بین ببرند. استفاده از لامپ های UV سبب می‌شود تا نیاز به استفاده از مواد شیمیایی در فیلترهای سیستم های HVAC کاهش یافته و عمر مفید سامانه های تهویه مطبوع افزایش یابد.

موارد بسیاری ممکن است باعث ایجاد آلودگی در یک اتاق تمیز شوند. از سیستم محرکه فرسوده گرفته تا مشکلات در فن و موتور فن، امکان ایجاد آلودگی را دارند. به همین منظور باید در نظر داشت که در سیستم تهویه یک اتاق تمیز نمی‌توان از هواسازها و فن های معمولی استفاده کرد. هواسازهای هایژنیک جز انواع هواسازهایی می‌باشد که مناسب محیط های بیمارستانی و اتاق های تمیز هستند. هواسازهای هایژنیک به نحوی طراحی و ساخته شده‌اند که کمترین میزان آلودگی هوا را به محیط داخلی انتقال دهند. در هواسازهای هایژنیک از انواع فیلترهای هوا و همچنین موادی مانند فولاد ضد زنگ استفاده شده است که آن ها را مناسب استفاده در اتاق های تمیز می‌کند. یکی از اجزای اصلی هواسازهای هایژنیک فن های آن هستند. فن هایی که در این نوع از هواساز ها هستند، از انواع پلاگ فن هستند. جنس بدنه پلاگ فن ها از موادی است که کاملا مطابق با استانداردهای اتاق های تمیز و هواسازها هایژنیک هستند. همچنین پلاگ فن ها به طور معمول از موتورهای EC استفاده می‌کنند که ضمن کاهش مصرف انرژی و بهینه بودن، امکان کنترل فن را به صورت کامل به مصرف کننده می‌دهد. به طوری که در فن های EC بر خلاف فن های مرسوم AC نیاز به اینورتر جداگانه برای کنترل سرعت فن نیست.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد پلاگ فن ها می‌توانید به مقاله پلاگ فن ebm بخش اول، مراجعه نمایید.

انواع مختلف سیستم های کلین روم

برخی از انواع اتاق های تمیز با فشار مثبت طراحی و ساخته می‌شوند که در صورتیکه آلودگی احتمالی در محیط منتشر شود، بر اثر فشار هوا این آلودگی سریعا از محیط اتاق تمیز خارج شود. این نوع از کلین روم ها در صنایع تولید نیمه هادی ها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مواردی که موارد میکروبی و بیولوژیکی در کلین روم مورد استفاده قرار می‌گیرند، از اتاق های تمیز با سیستم فشار منفی استفاده می‌شود. که عملکردی بر خلاف عملکرد کلین روم با فشار مثبت دارد.

کسب اطلاعات بیشتر

با توجه به اینکه شرکت مهر تهویه توس به صورت دوره ای فن های مورد نیاز در بازار ایران را بر حسب نیاز صنایع موجود می کند ، جهت اطلاع از موجود بودن فن کلین روم شرکت ebm و همچنین قیمت محصولات لطفا با شماره های زیر(بخش مهندسی فروش) تماس برقرار نمایید:

تلفن: 58949-021 داخلی 2

واتساپ: 989002158949+

ایمیل:  marketing@tahviehtoos.com